| Yakın zamanda ülkemizde yapılmaya başlanacak olan korona virüs aşılarından biri olan Sputnik V aşısıyla ilgili akıllara gelen sorular var. Özellikle alerjisi olan kişiler, bu aşıya karşı bir alerjik reaksiyon gelişip gelişmeyeceğini merak ediyor. Alerji ve Astım Derneği Prof. Dr. Ahmet Akçay, Sputnik V aşısının alerji riskini ve yan etkilerini anlattı. Sputnik V (Gam-COVID-Vac) Aşısı Nedir? Faz 3 çalışmalarının tamamlanmasının ardından FDA tarafından onaylanan Sputnik V aşısı, viral vektör bir aşıdır ve Johnson&Johnson ve Oxford – AstraZeneca aşısı ile aynı gruptadır. COVID-19 aşısı Sputnik V (Gam-COVID-Vac), SARS-CoV-2 korona virüs geninin entegre edildiği adenovirüs DNA’ya dayalı vektör aşısıdır. 21 gün aralıklarla kas içinden ayrı ayrı uygulanır. Sonuçlar, aşının sağlıklı katılımcılarda iyi tolere edildiğini ve oldukça immünojenik olduğunu göstermiştir. Sputnik V Aşısı Nasıl Çalışır? Virüs vektör olarak adenovirüs kullanılır ve bu virüs içine korona virüs spike proteini sentez etmesi için DNA parçası yerleştirilip vücuda enjekte edilir. Bu DNA parçası vücudumuzda korona virüsün bağışıklık sağlayan proteinini sentez ederek bağışıklık gelişir. Bu aşı kişinin DNA’sına entegre olmaz, hastalık oluşturmaz. Bu nedenle de güvenli bir aşıdır. Sputnik V Aşısının Diğer Vektör Aşılardan Farkı Nedir? Sputnik V aşısında, adenovirüsün 2 ayrı serotipi kullanılmıştır. Oxford – AstraZeneca aşısı ve Johnson&Johnson aşılarında vektör olarak tek tip adenovirüs kullanılmıştır. Sputnik V Aşısının Etkinlik Oranı Nedir? Sputnik V, % 91.6 etkinlik oranına sahip iki parçalı bir adenovirüs viral vektör aşısıdır. Verilen son bilgilere göre aşının etkinlik oranı %97.6’dır. Sputnik V aşısının ciddi korona virüse karşı etkinliğinin %100 olduğu bildirilmiştir. Hem antikor oluşturma hem de hücresel immünite oluşturma bakımından etkili bir aşı olduğu bildirilmiştir. Adenoviral vektör-verilen antijenlerin, tek bir aşılamadan sonra bile vücudun bağışıklığını yeterince sağladığı bildirilmektedir. İki doz uygulanmasıyla çok daha etkili ve uzun süreli bağışıklık geliştireceği bildirilmektedir. Diğer Vektör Aşılardan Daha Mı Etkilidir? Sputnik V aşısında iki farklı tip adenovirüs vektörü kullanılmıştır. İlk dozda adenovirüse karşı antikor gelişmesi sonucu, ikinci doz uygulandığında bu gelişen ikinci dozun etkinliğinin azalması ihtimalini ortadan kaldırdığı için çok daha etkili bir aşı olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır. Sputnik V Aşısının Yan Etkileri Nelerdir? Yaygın görülen yan etkiler, grip benzeri hastalık (% 15.2) ve aşı yapılan yerde reaksiyondur (%5.4). Yan etkilerin %94’ü hafif yan etkilerken %0,3 oranında ciddi yan etkiler bildirilmiştir. Aşı yerinde ağrı, şişlik ve kızarıklık görülebilir. Bunun dışında baş ağrısı, yorgunluk, kas ağrısı, titreme, ateş ve mide bulantısı meydana gelebilir. Bu yan etkiler genellikle aşı yapıldıktan sonraki bir veya iki gün içinde başlar. Yan etkiler, günlük aktivite becerinizi etkileyebilir, ancak birkaç gün içinde geçmesi gerekir. Ciddi yan etkilere oldukça nadirdir. Her aşıda olduğu gibi bu aşıdan sonra da hastane ortamında 30 dakika beklenmeniz yararlı olacaktır. Sputnik V Aşısının Alerji Riski Var Mı? Sputnik V aşısının Faz 3 çalışmalarında bildirilmiş alerji vakası yoktur. Diğer vektör aşılarında ürtiker tarzı alerjik reaksiyonlar bildirilmiştir. Bu nedenle ürtiker tarzı alerjik reaksiyon meydana gelebilir. Aşı içindeki maddelerden birine alerjisi olanların bu aşıyı olmaması gerekir. Bu aşı yeni onaylanmış bir aşı olması nedeniyle alerji riski düşük olsa da aşıdan sonra 30 dakika hastane ortamında kalmanız ve alerji riskine karşı önlemlerin alınmış olması önemlidir. Alerjik Hastalığı Olanlar Sputnik V Aşısı Yaptırabilir mi? Evet yaptırabilir. Alerjik astım, egzama, alerjik nezle ve diğer alerjik hastalığı olanlar, Sputnik V, BioNTech ve Çin aşısı Coronavac aşılarını yaptırabilir. Sadece alerjik hastalığı olanların aşılarını hastane ortamında yaptırmaları ve aşı sonrası 30 dakika gözetim altında beklemeleri faydalı olacaktır. İlaç Alerjisi Olanlar Sputnik V Aşısı Olabilir Mi? İlaç alerjisi olanların Rus aşısı Sputnik V ve Çin aşısı Coronavac aşısı olmasında sakınca yoktur. Aşı içindeki bileşenlerden birine alerjiniz varsa aşı yapılmaması gerekir. 
Aşının Yan Etkisi Görülürse Ne Yapılmalı? Aşı uygulanan bölgede ağrı, şişlik veya kızarıklık oluşursa; öncelikle aşı uygulanan kolunuzu yükseltmeniz uygun olacaktır. Aşı yerine soğuk suyla ıslatılmış havlu tatbik edebilirsiniz. Buzu doğrudan tatbik etmeyin. Parasetamol içeren ağrı kesici kullanabilirsiniz. Yorgunluk olursa; dinlenmeniz ve yeterince sıvı almanız faydalı olacaktır. Hafif ateş ve titreme; istirahat etmeniz, yeterince sıvı almanız ve parasetamol içeren ağrı kesici almanız önerilmektedir. Baş ağrısı; aşı sonrası bir hafta içinde baş ağrısı gelişirse parasetamol içeren ağrı kesici almanız faydalı olacaktır. Kas ve eklem ağrısı; aşıdan sonra bir hafta içinde kas ve eklem ağrısı olursa istirahat etmeniz, yeterli sıvı almanız ve parasetamol içeren ağrı kesici almanız yeterli olacaktır. Kusma ve ishal; aşıdan sonra bir hafta içinde kusma ve ishal gelişecek olursa ağızdan sıvı ve gıda almanız faydalı olacaktır. Yeterince sıvı alamaz ve halsizlik gelişecek olursa sağlık kurumunda serum takviyesi gerekliliğinin değerlendirilmesi gerekir. Sonuç olarak: -Sputnik V aşısı yan etkileri diğer COVİD 19 aşılarının yan etkileri ile benzerdir. -Sputnik V aşısı, etkili bir aşıdır. -Sputnik V aşısına karşı alerji riski düşüktür. -Astım, alerjik nezle, egzama, besin alerjisi ve ilaç alerjisi olanların bu aşıyı olmasında sakınca yoktur. -Aşı yapıldıktan sonra 30 dakika hastane ortamında beklenmesi, olası alerjik şok riski açısından faydalı olacaktır. -Alerjik şok gelişmesi halinde müdahale edilebilecek ekipmanın ve personelin olması çok önemlidir. -İlk aşı sonrası alerji belirtileri olanlarda ikinci dozun yapılmaması ve bu kişilerin alerji uzmanı tarafından değerlendirilmesi uygun olacaktır. | 
