İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclisi’nin haziran ayı olağan toplantısı, “İSO 500-2021 Sonuçlarının Sanayimiz ve Üretim Açısından Değerlendirilmesi” ana gündemi ile Odakule Fazıl Zobu Meclis Salonu’nda gerçekleştirildi. İSO Meclis Başkanı Zeynep Bodur Okyay’ın başkanlığında düzenlenen haziran ayı meclis toplantısında, Dünya Gazetesi Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ moderatörlüğünde Habertürk Yazarı Abdurrahman Yıldırım ve Karar Gazetesi Yazarı Mehmet Ali Verçin’in katılımıyla bir panel düzenlendi. Panelde İSO 500’e ilişkin değerlendirmeler yapılarak, İSO Meclis üyelerinin soruları yanıtlandı.
İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan gündeme ilişkin yaptığı konuşmada, İSO 500 araştırmasının ilgili mercilere şu mesajı verdiğini vurguladı: “Sonuçlar, yeni dönem için Türk sanayisinin ne denli büyük bir potansiyele sahip olduğunu gözler önüne seriyor. Sanayi için öngördüğümüz geleceğin sadece temennilerde kalmaması için, dünün sonuçlarını güncel gelişmeler ve veriler ışığında da değerlendirmeli ve gerekli adımları ivedilikle atmalıyız.”
Meclis toplantısı İSO Meclis Başkanı Zeynep Bodur Okyay tarafından açıldı. Okyay toplantıda gündeme ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı:
İSO Meclis Başkanı
Zeynep Bodur Okyay
“Türkiye sanayinin bugününü anlamak ve gelecekte gitmemiz gereken yolu göstermesi açısından dikkatlerinizi çekmek istediğim bir veri var: 2021 yılında yaratılan katma değer içinde en yüksek payı yüzde 33,3 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayiler almaya devam etti. Bu veri, hala düşük teknoloji yoğunluklu sanayi sarmalından çıkamadığımızın bir göstergesi. Bu alanda yüzde 40’lardan 33’lere bir gerileme var. Yine orta-düşük ve orta-yüksek teknolojilerin payının yüzde 53’lerden yüzde 60’lara yükselmesi umut verici bir gelişme. Ama maalesef arzu ettiğimiz noktada değiliz! Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin payının yüzde 6,4’ten yüzde 6,1’e gerilemiş olmasının işaret ettiği gibi, sanayimizin teknolojik dönüşüm ihtiyacı halen devam ediyor. Türkiye her ne kadar yüksek teknoloji ihracatının payını artırmayı hedeflese de hem yüksek hem de orta yüksek teknolojinin ihracattaki payı düşüşte. İhracatta yüksek teknoloji oranı OECD ülkelerinde ortalama yüzde 20 civarındayken, bizde yıllardır yüzde 3’ü geçemiyor.
Günümüz dünyasında yüksek teknoloji ürünleriyle yüksek katma değer yaratmadan, dış pazarlardan uzun dönemli gelir üretebilmemiz mümkün görünmüyor. Çin’deki dönüşüm buna çok güzel örnek… Çin artık klasik sektörleri diğer ülkelere bıraktı, kendine yüksek teknoloji ürünlerin ihracatında büyüme hedefi koydu. Biz de hem kaynakların doğru ve verimli kullanılacağı kapsayıcı politikalar, hem de bu hedef ile tutarlı eğitim ar-ge patent üretme kabiliyetini destekleyen iklim ve sosyal politikalarla yüksek teknolojiyle büyümeyi kendimize amaç edinmeliyiz.”
İSO Meclis Başkanı Zeynep Bodur Okyay, daha sonra İSO Başkanı Erdal Bahçıvan’ı meclis konuşmasını yapmak üzere kürsüye davet etti. Bahçıvan açılış konuşmasında, Türkiye ekonomisinin geçen yıl yüzde 11 ile beklentilerin çok üstünde bir büyüme performansı gösterdiğine, sanayi sektörünün ise ihracatta kaydedilen sıçramanın desteğiyle pozitif ayrışarak yüzde 16,6 büyüdüğüne ve ekonomideki payını da yüzde 22,8’den yüzde 26’ya çıkardığına dikkat çekti. Bahçıvan “Sanayiciler artan maliyetler ve yaşanan tedarik güçlüklerine rağmen üretim ve ihracat rekorlarıyla bir kez daha Türkiye ekonomisinin belkemiği olduğunu ispatladı ve gerek istihdama gerekse cari dengeye önemli katkılar sağladı. Bu performans, küresel değer zincirlerinde önemli dönüşümlerin yaşandığı günümüzde Türkiye sanayisinin önemli fırsatlarla karşı karşıya olduğunu bir kez daha gösterdi. Eğer bu performans önümüzdeki dönemde katma değer ve sürdürülebilirlik gibi alanlarda çok hızlı niteliksel sıçramalarla desteklenebilirse, ülkemizin küresel rekabette çok daha öne çıkan bir aktör haline gelmesi bizce hayal değil” değerlendirmesinde bulundu.
Sanayi performansının kapsamlı bir fotoğrafını sunan İSO Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2021 Araştırması’na da değinen Bahçıvan, sonuçların bu yıl da sanayi sektörünün gelişimine ve temel sorunlarına ilişkin son derece berrak bir resim ortaya koyduğunu dile getirdi. Şimdiye kadar yayınlanan 50’yi aşkın rapor gibi 2021 yılı araştırmasının da Türkiye’nin sanayileşme tarihine tanıklık etmesini sağlayacak bir diğer önemli çalışma olarak arşivlerdeki yerini alacağını belirten Bahçıvan, araştırmanın bulgularına bakarak ilgili mercilere iletecekleri mesajın ise şu olacağını vurguladı: “İSO 500’ün 2021 sonuçları yeni dönem için Türk sanayisinin ne denli büyük bir potansiyele sahip olduğunu gözler önüne seriyor. Sanayi için öngördüğümüz geleceğin sadece temennilerde kalmaması için, dünün sonuçlarını güncel gelişmeler ve veriler ışığında da değerlendirmeli ve gerekli adımları ivedilikle atmalıyız.”
İSO 500 sonuçları ışığında 2021 yılında Türk sanayicisinin büyüme ve üretim azmiyle neleri başarabileceğinin mesajını verdiğinin altını çizen Bahçıvan, şunları söyledi:
“Gerek ihracat gerekse istihdam konusunda ortaya çıkan göstergeler, sanayimizin stratejik önemini bir kez daha teyit etmiştir. Gönül arzu ediyor ki bu başarı, yeni yatırımlarla tüm dünyada yeni rekabet koşullarına uygun bir nitelik yapısına kavuşabilsin. Sanayimiz, Türkiye’nin ihtiyacı olan kaliteli ve sürdürülebilir büyümeye daha fazla katkı sağlayabilsin. Özellikle de ileri teknoloji tarafı önemsenen, daha katma değerli bir sanayi altyapısına ve 21. yüzyılın sanayi gücüne ulaşabilsin. Böyle bir fırsat penceresinin oluşturulması halinde, inanıyoruz ki; 2021 yılı İSO 500 araştırma sonuçlarında ortaya çıkan başarı tablosu, bundan seneler sonra Türk sanayisinin ulaşmış olacağı seviyenin erken bir habercisi olarak hatırlanacaktır.”
Açılış konuşmalarının ardından meclis toplantısı, Dünya Gazetesi Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ’ın moderatörlüğünde düzenlenen, Habertürk Yazarı Abdurrahman Yıldırım, Karar Gazetesi Yazarı Mehmet Ali Verçin’in konuşmacı olarak katıldığı, İSO 500-2021 sonuçlarının değerlendirildiği panel ile devam etti. Panelin açılışında konuşan Hakan Güldağ, “İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması, Türkiye için çok değerli bir kaynak. Özellikle, biz gazetecililerin en çok işine yarayan, yeri doldurulamaz bir kaynak. Yarım asırdır yayınlanan bu araştırmada emeği geçen herekse çok teşekkürlerimi sunuyorum, bizler için çok değerli bir kaynak. Bugün İSO 500-2021 araştırması verileri üzerinden değerlendirmelerle ilerleyerek, saygı değer meclis üyeleriyle birlikte, sanayinin son durumunu değerlendirmek istiyoruz” dedi.
Panelde söz alan Habertürk Yazarı Abdurrahman Yıldırım, İSO 500-2021 yılı araştırmasında şirketlerin karlılık oranının bugüne kadar en yüksek seviyede olduğunu söyledi. Yıldırım, şirketlerin ulaştığı karlılık seviyelerine rağmen öz kaynak sermayenin eridiğine dikkat çekerek, şirketlerin borçla büyüdüğüne vurgu yaptı. Markalaşmanın önemine dikkat çeken Yıldırım, AR-GE yatırımlarının ancak markalara yapılabileceğini, ara mallara yapılamayacağına dikkat çekti. AR-GE yatırımlarının borçla yapılamayacağında da değinen Yıldırım, markalaşma sürecinin sadece şirketler bazında değil, bir ülke stratejisiyle başarıya ulaşabileceğini söyledi. Demokratik olmayan ülkelerden marka çıkmasının çok zor olduğunu belirten Yıldırım, markalaşma sürecinin en önemli ayağının siyasi ve ekonomik yapı olduğuna dikkat çekti.
Panel katılımcısı Karar Gazetesi Yazarı Mehmet Ali Verçin de Türk sanayisinin üçe ayrıldığını söyleyerek bunların Avrupa’nın terk ettiği sanayi, Avrupa’nın ülkemizde sahip olduğu sanayi ve ambargo uygulanan sanayi olduğunu belirtti. Türkiye’de güçlü destekler olmadığı için yüksek teknoloji üreten şirketin kurulmasının çok zor olduğunu belirten Verçin, Avrupalıların çok rahat ucuza finansman ve AR-GE teşvikleri alabilmesine karşın, Türk şirketlerin bu kaynaklara erişemediğini ve dolayısıyla dış pazarda rekabet edemez durumda olduğunun altını çizdi. Yüksek teknoloji üretecek şirketlerin uzun vadede, sermaye desteğiyle desteklenmesi gerektiğine vurgu yapan Verçin, bu desteğin sağlanamaması durumunda, yüksek teknoloji üretiminin bir rüyanın ötesine geçemeyeceğini söyledi.
Paenlede yapılan konuşmaların ardından meclis toplantısı üyelerin söz alarak İSO 500 ile ilgili değerlendirmeleri ve bu bağlamda sanayinin bugün içinde bulunduğu süreç hakkındaki düşüncelerini aktarmalarıyla devam etti. Panelistlere İSO 500 sonuçların ile ilgili soru da soran meclis üyelerinin soruları, panelistler tarafından yanıtlandı.
